De dagen worden korter, het weer steeds guurder en de pepernoten liggen al klaar. In Italië start rond deze tijd een andere zoete gekte die begint met de P: Panettone! In deze blog vertel ik je er alles over!
Panettone en de Wapenwedloop tussen Motta en Alemagna
Panettone is een rijkgevuld brood, dat al eeuwen met name in Milaan wordt gegeten. Omdat de ingrediënten (meel, gist en gesuikerd fruit) kostbaar zijn en het bereidingsproces langdurig is, was het vooral een lekkernij voor de adel en de rijken. Sterker nog voor 1919 vond je de panettone eigenlijk alleen in Milaan. In 1919 deden Angelo Motto en Giacchino Alemagna beide een ontdekking dat het bakproces van de panettones deed versnellen. De Italianen maken natuurlijk overal een competitie van waardoor er een heuse panettone wedloop ontstond. Dit leidde er uiteindelijk toe leidde dat de kost- en verkoopprijs daalde, het proces industrialiseerde en de panettone toegankelijk werd voor alle Italianen! Uiteindelijk nam Nestle zowel het bedrijf van Motto als dat van Alemagna over.
Na de Eerste en Tweede Wereld oorlog migreerden veel Italianen over de hele wereld. Dit is ook de tijd dat mijn opa naar Nederland kwam. In Amerika rond New York, maar ook in grote delen van Zuid Amerika vestigden de Italianen zich. Ze namen daarbij hun gebruiken mee: Pizza, Pasta en Panettone. Hierdoor werd de link tussen panettone en Italië al snel gelegd en staat het nu bekend als een Italiaanse kerst traditie.
Ambachtelijke panettone tijdens de feestdagen
Zodra de herfst zijn aantreden doet in Italië beginnen de bakkers in Milaan al met de voorbereidingen voor panettone: het maken van de “moedergist”.
Dit is van belang, panettone is namelijk geen cake maar een zoet brood. Brood rijst door de toegevoegde gist, juist doordat ambachtelijke bakkers levende gistculturen gebruiken krijgt de panettone zijn zachte heerlijke smaak en bijzondere structuur. Dit maakt dat zowel de prijs als de smaak tussen industriële en ambachtelijk panettone groot is.
Bakken volgens een traditioneel proces smaakt dan wel veel lekkerder, voor de bakker is het een ware uitputtingsslag die weken duurt. Tegen de tijd dat kerst daadwerkelijk aanbreekt zijn de bakkers in Milaan makkelijk te herkennen aan de donkere kringen onder hun ogen. Ze zijn van 's morgens vroeg tot 's avonds laat aan het werk en moeten er soms zelfs in de nacht uit om voor het gist te zorgen. Sommige bakkers konfijten ook zelf hun fruit, wat dagen in beslag kan nemen. Voor het maken van een mooie ambachtelijke panettone heb je dan ook, naast goede ingrediënten, vooral veel kennis, uithoudingsvermogen en bakkers talent nodig.
Alle mooie verhalen over panettone ten spijt, is deze uitputtingsslag dan ook de daadwerkelijke reden dat je ambachtelijke panettone alleen rond kerst en pasen kan verkrijgen.
Oude panettone als geheim voor een gezond leven
Echte Milanezen weten dat je een panettone tijdens de kerst niet helemaal op eet. Je bewaart een plak tot 3 februari, de dag van Heilige Biagio. Volgens de legende redde hij een stikkend kind door hem een stukje brood te geven. Naast beschermheilige van boeren, matrasmakers en bossen is Biagio ook beschermheilige van de keel, neus en mond! Sterker nog, er zijn mensen die bidden naar Biagio als ze een zere keel krijgen. Om Biagio te eren én op goed geluk niet ziek te worden bewaren oude Milanezen een plak panettone van kerst tot aan 3 februari. Op deze dag eten ze vervolgens het laatste stukje panettone, ter ere van Biagio én in de volle overtuiging hiermee ziekte af te wenden. Wellicht is het geheim van de langlevende Italianen dus niet de vruchtbare grond waar ik wel eens over schreef maar het eten van oud gebak!
Ik vind panettone heerlijk en onze familie gaat de hele panettone dan ook gewoon op tijdens de feestdagen. In de ijssalon kunt u natuurlijk rekenen op verse panettone! Mooi verpakt ook ideaal als kerstcadeau! Net als de ambachtelijke bakkers in Milaan schrijven wij er, op verzoek, een kaartje bij.
Divertirsi!